E-ticarete, teknolojiye, akıllı inovasyonlara ihtiyaç günden güne artarken, yenilikçi teknolojilerdeki gelişmelerle birçok alışkanlık ve yaşam şekli de yeniden şekilleniyor. Küresel iklim krizi hakkında bilinçlendirme çalışmaları ve çeşitli uygulamalar kapsamında anılan enerji kullanımı, su kaynakları ve atık yönetimi konuları son yılların en hassas gündemi. Tüm bu kritik gündem konuları çerçevesinde, dijital inovasyonların donanımıyla geliştirilen “akıllı şehir” kavramı, git gide daha da önem kazanmakta. İnsanın yaşam refahını yükseltme hedefiyle tasarlanan akıllı şehir konusunu sizler için derledik.

Akıllı Şehir Nedir?

Akıllı şehir (smart city), barınma, güvenlik, ulaşım, enerji gibi kentsel sürdürülebilirliği zorlaşan alanlarda operasyonel verimliliği artırma amacıyla, kamu ile paylaşılan bilginin derlenmesi, devlet hizmetlerinin kalitesinin artırılması gibi uygulamalarda bilgi ve iletişim teknolojilerinin (ICT) kullanılmasıdır. Akıllı şehirlerle, şehirlerin daha sürdürülebilir, verimli ve yaşanabilir hale getirilmesi temel amaçtır.  IBM, Siemens, Cisco gibi büyük teknoloji şirketleri tarafından geliştirilmiş proje örneklerinin yanı sıra akademik kuruluşlar ya da hükümetler tarafından da çeşitli örnekler uygulanmakta ve geliştirilmektedir. 

Akıllı şehir kavramı, şehirlerin sürdürülebilirlik, verimlilik, güvenlik ve yaşam kalitesi gibi önemli kentsel yaşam konularındaki zorlukların üstesinden gelmek amacıyla ortaya çıkmıştır. Farklı ülkelerde, farklı kültürlerden kuruluşların ya da hükümetlerin amaçları da birbirinden farklı olabilir ancak genel olarak şehirlerin daha iyi bir gelecek inşa etmek üzere teknolojiyi bu amaca uygun yöneltmeleri kullanmayı hedefledikleri söylenebilir.

Akıllı Şehirde Teknoloji

Akıllı şehirler çeşitli şehirlerde ve bölgelerde, akıllı teknoloji ve veri analizi kullanılarak vatandaşların yaşam kalitesini artırma amacıyla oluşturulur. Bu sayede hem şehir işlevini optimize etmek hem de ekonomik büyümeyi sağlamak hedeflenir. Başka bir deyişle, yüksek teknolojiye sahip olmaktan ibaret olmayan akıllı şehir, teknolojinin kent yaşamında akılcı kullanımıyla ilgilidir.

Akıllı şehirlerde kullanılan teknolojiler arasında akıllı ulaşım sistemleri, enerji yönetimi, çevresel izleme, güvenlik sistemleri, veri analitiği, IoT (Nesnelerin İnterneti) cihazları ve daha fazlası yer almaktadır. Bu teknolojilerin entegrasyonu, şehirlerin daha verimli, sürdürülebilir ve kullanıcı dostu hale gelmesine yardımcı olur.

Akıllı şehirlerde, verimliliği artırmaya hizmet etmek üzere özellikle bilgi teknolojileri, iletişim teknolojileri ve veri analitiği gibi gelişmiş, ileri düzey teknolojiler kullanılır ve bu sayede şehirlerin yönetimini, altyapısını ve hizmetlerini iyileştirmek hedeflenir. Böylece şehirler, kaynakları daha etkili bir şekilde kullanıldığında, çevresel sürdürülebilirliğe katkı sağlayan ve yaşayanlar için daha iyi bir yaşam kalitesi sunabilecek kapasitede kentlere dönüşebilir.

Akıllı Şehir Uygulamaları

İlk akıllı şehir uygulamaları 90’lı yıllara kadar uzansa da akıllı şehir kavramının belirgin şekilde hayata geçirilmesi 2000’li yılları buldu. Enerji yönetimi, trafik izleme, hava kalitesi izleme ve kamu güvenliği gibi alanlarda akıllı teknolojilerle yaygın olarak kullanılmasında birçok kuruluşun desteği oldu. Özellikle Singapur, Barcelona ve Londra gibi şehirler, akıllı şehir projeleri ile buna öncü oldular. Cisco Systems, akıllı şehirlerin oluşturulmasında ağ ve iletişim teknolojilerini, akıllı şehirlerin daha sürdürülebilir ve bağlantılı hale gelmesi için uygulayarak 2006 yılında Bağlantılı Şehir Gelişimi programını geliştirdi. IBM, şehirlerin daha etkili ve verimli bir şekilde yönetilmesi için teknoloji tabanlı çözümler sundu. IBM, akıllı şehir kavramının yaygınlaşmasında öncü kuruluşlardan biri olarak, 2008 yılında "Daha Akıllı Gezegen" (Smarter Planet) girişimiyle alandaki projelere öncülük ederek akıllı şehirleri teşvik etti. Siemens ise, enerji verimliliği, altyapı yönetimi ve ulaşım sistemleri gibi alanlarda akıllı şehir teknolojileri geliştirerek, şehirlerin daha sürdürülebilir olmasına katkıda bulunuyor. Ayrıca birçok hükümet ve yerel yönetim, çeşitli fonlar ayırarak şehirlerde yaşam kalitesini artırmak için çeşitli akıllı şehir projeleri oluşturarak, örneğin; trafik yönetimi, enerji tasarrufu, çevre koruma ve güvenlik önlemleri gibi alanlarda gelişmelere imza attı. 

Teknolojideki güncel gelişmeler ve büyük verinin işlenmesinde kullanılan ileri veri teknolojileri sayesinde ülkelerin sürdürülebilirlik hedeflerini destekleyen uygulamalar da geliştirilmeye devam ediliyor. Akıllı şehir uygulamalarında, katı atık yönetiminin; su ve enerji kaynakları yönetiminin; bilişim; haberleşme donanımının; belediye, ilçe ve şehir e-hizmetlerinin; çevrecilik yönetiminin ve diğer kentsel konuların modern çağa uygun şekilde sistemli planlı, dijital alt yapıyla temellendirilerek, sürdürülebilirliğe hizmet edecek şekilde organize etmesi sağlanır. Böylece olası kriz ve acil müdahale sistemleri gibi durumlara ya da ihtimallere karşı daha güçlü bir yönetimsel yaklaşım ortaya koyulur.

Akıllı Şehir Avantajları 

Akıllı şehirlerde, şehirlerin daha sürdürülebilir, verimli ve yaşanabilir hale gelmesini amaçlayan çözümler sayesinde, kent yaşamı büyük ölçüde farklılaşır. Her şehri kendi dinamikleri dahilinde değerlendirerek, şehir ihtiyaçları özelinde düşünmek gerekir. Hızlı nüfus artışı, ortaya çıkan çevresel problemler veya doğal kaynakların tüketimi gibi önemli dinamikler her şehirde farklı öncelikler olabilir. Akıllı şehirler, her şehrin kendi dinamiklerine göre değişen niteliklere sahip olmakla birlikte bazı ortak özellikler de taşır. Akıllı şehirler, fiziksel ve dijital sistemlerle donatılmış modern uygulamalarla kişilerin yaşam kalitesini artırmaya yönelik sürdürülebilir ve çevreye uyumlu uygulamalarla projelendirilir. Bu projelerin ileri teknolojiler ile desteklenmelerinden dolayı, akıllı şehirlerde insanlar daha modern, fonksiyonel ve işlerin daha hızlı, kolayca yoluna koyulabilmesi sağlanır.

Yaşam kalitesinin artırılması kapsamında özellikle yoksullukla mücadele, istihdamın artırılması, beslenme sorunlarının çözümü, sağlıklı yaşam imkânının artırılması, biyolojik çeşitlilik tabanının desteklenmesi ve geliştirilmesi, içilebilir suyun verimli kullanımı, nüfus planlamasına katkı, yenilenebilir ve temiz enerjinin kullanımının teşviki, kent yaşamının teknolojik alt yapıyla akıllı şehirlere dönüşmesindeki başlıca avantajlardır.

İnsan önceliği temelinde sürdürülebilir şehir yönetimi uygulamaları, kaynakların etkili kullanımına; yönetimsel süreçlerle ilişkili akışın azaltılmasını; üst yapı, alt yapı, ulaşım, enerji, teknoloji, çevre, yönetim alanlarında verimlilik sunan projeler geliştirmesini sağlar. Örneğin, hükümetler ve yerel yönetimler tarafından kullanılan uygulamalarla, vatandaşların kamu hizmetlerine çok daha hızlı, bağlantılı, sistemli, kolay ve etkili bir şekilde erişmeleri mümkün olur. Bu sayede daha az sera gazı salımı, enerji tasarrufu gibi faydalar elde edilir. Bu anlamda şehir yönetiminde vizyoner ve modern bir bakış açısı benimsenerek, teknolojinin yeniliklerini akılcı uygulamalara dönüştürmek gerekir.

Akıllı Şehirde Büyük Veri 

Cazbar Herzberg, akıllı şehir ve veri ilişkisini şöyle açıklar: “Veri modern yaşamın bir öğesidir, hayal edilebilecek her tür etkinliğin bir türevidir ve yaşam deneyimlerimizi iyileştirmeye devam etmektedir.” Modern şehir yaşamının bu denli önemli ve ayrılmaz parçası haline gelen verinin, insanların kent yaşamındaki gereksinimlerini, kıt kaynaklarla verimli şekilde karşılama amacıyla kullanılması, akıllı şehirlerin temel mantığıdır. Büyük verinin saklanması, yorumlanarak fonksiyonel şekilde kullanılması bir şehri “akıllı şehir” haline getirmeye büyük oranda katkı sağlar. Kentleşme hacmi ve nüfus arttıkça, verinin hacmi de artar. 

Büyük verinin ileri teknolojiyle işlenmesi için, ölçeklenebilir nitelikte güvenilir yazılım ve donanım platformlarına gereksinimi beraberinde getiren veri analitiğine ihtiyaç duyulur. Büyük veri, hem Büyük Veri Platformu (PaaS) hem de Altyapı (IaaS) kullanılarak bulut depolama ile saklanabilir. Tüm bu alt yapı ve yazılım hizmetlerinde en önemli kriter hizmet sağlayıcının tecrübesi, kullanılan protokoller, güvenlik sistemleri ve sunulan güvencelerin doğruluğudur. 

Akıllı şehir, ihtiyaçlarının özel doğası gereği, karmaşık verilerin çeşitli alanlarda kolaylıklar sağlamasına yönelik yorumlanmasını gerektirir. Bu sayede, örneğin eğitimde dezavantajlı kesimlerde eğitim fırsatlarından faydalanması için çocuklara ve gençlere eğitim fırsatları sağlamaya yönelik uygulamalar geliştirilebilir. Ayrıca, özellikle hızla büyüyen şehirlerde büyük bir problem olan, ulaşımda da büyük verinin kullanımıyla akıllı şehir yönetimi sağlanabilir. Ulaşıma ilişkin veriler yorumlanarak; trafik akışı, ulaşım detayları, toplu taşımayı kullananlar için alternatif yollar, kaza bilgileri vb. uyarılar, rota bilgileri gibi ulaşımı kolaylaştıran bilgilere dönüştürülür. Bir otobüs durağında bekleyen vatandaş, beklediği otobüsün kaç dakika sonra ulaşabileceğini mobilite uygulaması ile öğrenebilir. Akıllı şehir uygulamalarının kullanıldığı şehirlerden biri olan Londra'da Oyster isimli ulaşım çipli ulaşım kartıyla toplu taşıma araçlarından herhangi birinde seyahat edilebilmesi, örneğin, verinin sistemler arası transferinin yaşamı nasıl kolaylaştırabildiğine dair bir örnek uygulamadır.

Ulaşımdan, eğitime birçok alanda yönetimsel birimler, işletmeler ve sistemlerarası veri tranferiyle akılcı kentsel çözümlere dönüşebilir. Büyük veri, çevrimdışı ve gerçek zamanlı uygulamalar üzerinden, yüksek verimli ve etkili veri analizi ile şehir yaşamını birçok alanda kolaylaştırır ve sürdürülebilirlik hedeflerine daha hızlı ulaşmak için tasarruf sağlar. Karmaşık veri kümelerinin, algoritmalarla analiz edilmesinin ardından şehir hizmetine dönüştürülmesi etkileyicidir.

Kaynaklar:

AYDIN, N. (2023). Akıllı Şehirlerde Büyük Veri*. Balkan & Near Eastern Journal of Social Sciences (BNEJSS), 9.

HERZBERG, C. (2017). Akıllı Şehirler Dijital Ülkeler. İstanbul: Optimist Yayınları.

KÖSEOĞLU, Ö. & DEMİRCİ, Y. (2018). AKILLI ŞEHİRLER VE YEREL SORUNLARIN ÇÖZÜMÜNDE YENİLİKÇİ TEKNOLOJİLERİN KULLANIMI. Uluslararası Politik Araştırmalar Dergisi, 4 (2), 40-57. 

TOPÇU, F. H. (2008). Küreselleşme ve Çevre Politikaları: Yönetimden Yönetişime Geçiş Sorunu. (S. Işık, Dü.). Ankara: Turhan Kitabevi.